Van Sabben Poster Auction 60

21 Zoo antwerpen als voedinGsbodem voor GraFisch talent Dankzij de inbreng van enkele ‘harde’ collectioneurs kon Van Sabben Poster Auctions een groot aantal affiches voor en van de Antwerpse dierentuin uit de periode 1930-1980 bij elkaar brengen, waarvan er heel wat zelden het vei- lingdaglicht zien. De Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen (KMDA), opgericht in 1843 en één van de oudste dierentuinen in Europa, beheert tot op de dag van vandaag een indrukwekkend (kunst)patrimonium. De affiche als gedroomd communicatiemedium Vanaf het begin nam de directie van de KMDA de promotie en de publiciteit voor de dierentuin en alle evenementen die er plaats vonden nauw ter harte. De affiche als toegepast grafisch communicatie-instrument werd tussen 1890 en 1980 door en voor de ZOO dankbaar aangewend. Aanvankelijk werd beroep gedaan op befaamde kunstenaars (schilders, beeldhouwers), maar al in 1909 schrijft de directie een eerste ontwerpwedstrijd uit: de passe-partout affiche van George W. Elliott kwam als één van de beste uit de bus, werd op een oplage van 500 exemplaren gedrukt en her- haaldelijk gebruikt voor o.a. de aankondiging van openbare verkopen van dieren, zoals de hier getoonde versie uit 1912. Jaren 1930-1950 als grafisch hoogtepunt We moeten tot het begin van de jaren ’30 van vorige eeuw wachten op de affiches die meteen het grafisch hoogtepunt van de affiche-productie voor de ZOO inluiden. De directie van de dierentuin gaat immers in zee met de drukkerij van Frans De Smet, die zich met talentrijke grafici wist te omringen én boven- dien investeerde in het toen revolutionaire litho-offsetprocédé. Zo laten grafici zoals Jos Michielsens (affiche okapi uit 1932, nijl- paard uit 1936, Humboldtpinguins uit 1937) en Edgard Darimont uit Hasselt (1909-1980) van zich spreken met o.a. de iconische affiche van twee giraffenhalzen, die over een muur komen kijken (1935), lotnr. 207. Het opvallende en gedurfde kleurengebruik (gele achter- grond, violet/grijs voor het vlekkenpatroon in de vacht) maakt deze affiche tot één van de internationaal meest begeerde. Later - omstreeks 1950 - wordt een kleinere ( 39x 23 cm) ‘pendant’ van de grote affiche verspreid in geel en zwart waarop de giraffentekening van Darimont herhaald wordt; lotnr. 217. Na de Tweede Wereldoorlog dient zich een andere Antwerpse drukkerij aan, nl. René Van Poppel en Zoon, die vele jaren alle drukopdrachten van de KMDA in de wacht sleepte. Tientallen tekstaffiches en vele knappe reclame-affiches rollen bij hem van de persen. Niet toevallig was René Van Poppel bevriend met de bovengenoemde kunstenaars Michielssen en Darimont. Van Poppel leerde immers het drukkersvak bij… Frans De Smet. Reclamestudio Réné Van Poppel scoorde recht in de roos met de affiche uit 1950 van de omkijkende ijsbeer tegen een blauwe achtergrond met de zwart uitgevoerde contouren van de Antwerpse kathedraal en de zgn. ‘Boerentoren’, het eerste torengebouw van de Scheldestad in Art Deco-stijl, (lotnr. 208). De affiche is in een Nederlands- en Franstalige ver- sie uitgebracht én in twee formaten, nl. 85 x 61 cm en 41,5 x 30,5 cm. Vrijwel zeker nog datzelfde jaar - 1950 - ziet ook de kleine affiche (idem kleiner formaat ijsbeer) van de ‘lachende’ struisvo- gel het levenslicht, die door Réné Van Poppel zelf zou gecreëerd zijn, (lotnr. 218). Van Poppel tekent verder voor het ontwerp van de affiche uit 1948 ‘De uitstap van dit jaar / Eenig in het land) Een bezoek aan de ZOO van Antwerpen’’, die een schetsmatige plattegrond van het Antwerpse stadscentrum toont met ter hoogte van de ZOO zelf een uitsparing waarin een afbeelding van het toenmalige grote perk met de kamelen. Ook deze affiche werd in twee talen (Nl. en Fr.) uitgebracht en met of zonder wis- selend promotioneel tekstblok onderaan, (lotnr. 210). Enkele jaren later zou Robert Landois (1902-1982), toenmalig diensthoofd Museologie van de ZOO, zich ontpoppen tot ontwerper van dienst met twee opmerkelijke creaties, nl. de affiche uit 1954 met een slingeraapje dat omkijkt naar de toeschouwer en zich ophijst aan de letters ‘ZOO’ tegen een groene ’gespritste’ achtergrond, (lotnr. 209). ººOok van zijn hand is de prachtige affiche van een koningspinguïn, geflankeerd door een jong. Op de achtergrond een gestileerde ijsmassa in schakeringen van blauw, (lotnr. 212). Nauwe samenwerking met de Spoorwegen De Antwerpse ZOO had niet voor niets het Centraal Station als buur. De spoorwegkathedraal beperkte misschien de uitbreidingsmogelijkheden van de dierentuin, maar tegelijkertijd was het een godsgeschenk: niet alle educatieve attractieparken hebben internationaal openbaar personenvervoer binnen loopafstand… Dat verklaart waarom het promotioneel al snel tot een nauwe samenwerking kwam. Dagtrips naar de ZOO aan gunsttarief (trein+ ingangs- ticket) werden via het Publifer-netwerk onder de aandacht van het grote pub- liek gebracht met soms heel leuke affiches, zoals de jonge laaglandgorilla, (lot- nrs. 202, 204, 206) en de al even jonge zee-olifant, (lotnrs. 201,203,205) uit- gevoerd in foto-offset en in typische Fifties-cadrage. Beide affiches werden in het Nederlands, Frans en Engels uitgebracht met of zonder het B-logo van de Belgische spoorwegen. the antwerp Zoo as breedinG Ground For Graphic talent Thanks to the contribution of some hardcore collectors, Van Sabben Poster Auctions has managed to bring together a large number of posters for and from the Antwerp Zoo from the period of 1930 till 1980, some of which rarely get to see the light of day at auction. The Royal Zoological Society of Antwerp (KMDA in Dutch), founded in 1843 and one of the oldest zoos in Europe, manages an impressive (art) heritage to the present day. The poster as a dream communication medium Right from the start the KDMA Management Board kept the promotion and publicity of the zoo and all events close to heart. The poster was exploited as an applied graphic communication instrument between 1890 and 1980. Initially, famous artists (painters and sculptors) were asked, but as early as in 1909 the Board of Directors decided to hold a contest in which the passe-partout poster of George W. Elliott emerged as one of the best. It was printed in an edi- tion of 500 copies and used repeatedly to announce public sales of animals, such as the version shown from 1912. The 1930s till the 1950s as graphic highlight We had to wait until the beginning of the 1930s for the poster which immediately heralded the graphic highlight of the poster production for the ZOO. The Management Board teamed up with the Frans De Smet’s printing company, which managed to surround itself with talented graphic designers and also inves- ted in the then revolutionary litho-offset printing technique. Graphic designers Jos Michielsens (poster okapi from 1932, Hippopotamus from 1936, Humboldt pinguins from 1937) and Edgard Darimont from Hasselt (1909-1980) presented them- selves with the iconic poster of two giraffe necks, looking over a wall (1935), lot no. 207. The striking and bold use of colours (yellow background, violet/grey for the spot pattern in the fur) made this one of the most internationally sought-after posters. Later - around 1950 - a smaller (39x 23 cms) ‘pendant’ of the big poster was distributed in yellow and black, showing a repetition of the giraffe poster made by Darimont; lot no. 217. After the Second World War another Antwerp printing firm presented itself, namely René Van Poppel en Zoon, which managed to acquire printing jobs from the KMDA for many years. Dozens of text posters and a lot of adverti- sing posters were printed by them. It was of no coincidence that René Van Poppel was a friend of the above-mentioned artists Michielssen and Darimont. Van Poppel, after all, learned the printing trade from … Frans De Smet. Advertising Agency Réné Van Poppel scored an immediate hit with the poster from 1950 showing a polar bear looking back against a blue background with the black contours of Antwerp’s cathedral and the so called ‘Boerentoren’, the first tower building of the Scheldestad in Art Deco-style. (lot no. 208). The poster was published in a Dutch and a French version and in two formats, namely 85 x 61 cms and 41,5 x 30,5 cms. Almost certainly in that same year - 1950 – another small poster (idem smaller format polar bear) showing the ‘laughing’ ostrich was launched, which was supposedly created by Réné Van Poppel himself, (lot no. 218). Van Poppel also made the design for the poster from 1948 ‘The excursion of this year / Unique in the country) A visit to the Antwerp Zoo’’, which shows a sketched plan of the city centre of Antwerp showing at the location of the Zoo itself a cut-out with a picture of the then large enclosure with the camels. This poster was also published in two languages (Du. and Fr.) and with or without a changing promotional text block at the bottom, (lot no. 210). Several years later Robert Landois (1902-1982), the then head of the Zoo’s Museology Department, became the design- er on duty with two remarkable creations: the 1954 poster with a spider monkey looking back at the spectator while lif- ting himself up on the letters ‘ZOO’ against a green ’spritzed’ background, (lot no. 209). He also created the beautiful poster of a king penguin, flanked by a chick. In the background there is a stylized ice mass in shades of blue, (lot no. 212). Close collaboration with the railways The Antwerp ZOO had Central Station as its neighbour for a good reason. The railway cathedral might have limited the possibilities for expansion, but at the same time it was a godsend: not all educational theme parks had internatio- nal public transportation within walking distance….which explains why close promotional collaboration came about. Day trips to the ZOO for a special price (train + entry ticket) were brought to the attention of the public via the Publifer-network using sometimes very nice posters, such as the young low- land gorilla, (lot nos. 202, 204, 206) and the equally young sea elephant, (lot nos. 201,203,205) printed in photo-offset and in typical Fifties framing. Both posters were published in Dutch, French and English with and without the B- logo of the Belgian Railways. A misfit from this period is a small poster (dated between 1953 and 1960) by graphic designer and teacher of decorative arts L. Geurts, showing a young chimpanzee hanging on two rings and the Os of ‘ZOO’ against a bright red background, (lot no. 219). Bilingually published on the same format as the small polar bear and the ostrich. 1910 poster by George W. Elliott for "Big Sale of Animals" in the ZOO premises Advertisement used as cover for a sample book of printing company De Smet Antwerp. At the top centre an image of the rare okapi poster from 1932, designed by Jos. Michielssen