71
Affiches van een geëxposeerde wereld
Er wordt hier een verzameling affiches geveild, die hun ontstaan te danken
hebben aan het tonen en het veranderen van de wereld. Een collectie gewijd
aan de wereldtentoonstellingen. Een collectie die laat zien dat deze tentoon-
stellingen over de gehele wereld plaats vonden, gedurende meer dan 200 jaar.
Een collectie die vertelt dat Parijs in de negentiende eeuw het culturele mid-
delpunt van de wereld was.
In 1789 werd door de Franse revolutie een nieuwe wereld gecreëerd. Niets bleef
bij het oude. De nieuwe tijd telde geen 24 uren per dag, maar 10. Het decimale
stelsel werd ingevoerd en had grote invloed op het dagelijkse leven. Maar de
basis van dit alles was, dat rangen en standen verdwenen. Eenieder werd
citoyen, een burger. Vrijheid, gelijkheid en broederschap was het parool. Maar
voor de Franse economie was dit stelsel catastrofaal. De aristocratie was
gevlucht naar het buitenland of was onder de guillotine terecht gekomen. De
klassieke vertegenwoordigers van de goede smaak waren verdwenen. Zeer tot
ongenoegen van fabrikanten van bijvoorbeeld porselein (Sèvres), kristal
(Baccarat) en tapijten (Beauvais). Er werden geen afnemers meer gevonden
voor hun producten. De Franse staat zocht naar een oplossing.
In 1798 werd een eerste tentoonstelling op het Champ-de-Mars in Parijs
gehouden, om de citoyens de goede smaak van de Franse kunstnijverheid bij
te brengen. Het was een geweldig succes. Voor herhaling vatbaar en deze
Expositions nationales des produits de l’industrie française werden 11 maal van
1798 tot en met 1849 gehouden.
In 1851 had het Verenigd Koninkrijk het initia-
tief genomen een wereldtentoonstelling met
een internationaal karakter te organiseren;
The Great Exhibition of the Works of Industry
of All Nations in het Crystal Palace in Hyde
Park, London. In 1862 volgde nog een
tweede, maar daarmee ook de laatste inter-
nationale tentoonstelling.
Vanaf 1855 kregen de exposities in Parijs een
internationaal karakter. De eerste Exposition Universelle van 1855 op de
Champs-Élysées werd opgevolgd door exposities in 1867, 1878, 1889, 1900,
1925 en 1937. In 1989 werd nog een poging ondernomen er in Parijs één te
organiseren, vanwege het 200-jarig bestaan van de Franse Revolutie. Maar de
stad had letterlijk geen plaats meer voor het evenement.
Het initiatief begon in 1798 met een tentoonstelling, die 3 dagen duurde, met
110 exposanten. In 1937 was de tentoonstelling 180 dagen open, waren er
duizenden exposanten en 31 miljoen bezoekers. Voor de gehele wereld hadden
de Franse tentoonstellingen een voorbeeldfunctie. Ze waren heel complex,
omdat ze in het hart van de stad plaats vonden. Stad en tentoonstelling
moesten tegelijkertijd blijven functioneren. Parijs kent nog veel gebouwen, die
van de tentoonstellingen afkomstig zijn, zoals de Eiffeltoren (1889), het Grand
Palais en Petit Palais (1900) en het Trocadero (1937).
Onze zuiderburen, de Belgen, hebben een groot aantal wereldtentoonstellin-
gen georganiseerd, om hun zware industrie te promoten. Vooral in Antwerpen,
Gent, Brussel en Luik. Daarin speelde het jaar 1830, de onafhankelijkheid van
Nederland, een belangrijke rol.
Nederland had geen zware industrie en dit bood dan ook geen motief
dergelijke tentoonstellingen te houden. Maar Nederland had wel internationaal
toerisme en evenals België overzeese gebiedsdelen. Tegenover de ruim tien
wereldtentoonstellingen die België organiseerde, werden er in Nederland
slechts twee gehouden. In 1883 de Internationale Koloniale en Uitvoerhandel
Tentoonstelling en in 1895 de Wereldtentoonstelling voor het Hotel- en
Reiswezen. Beide op het huidige Museumplein in Amsterdam. Een Franse
organisator Edouard Agostini nam het initiatief voor de wereldtentoonstelling
van 1883. En een Franse architect Paul Fouquiau ontwierp het tijdelijke ten-
toonstellingsgebouw, met een gevel, breder dan die van het Rijksmuseum. In
deze tentoonstelling toonde Parijs, met een apart paviljoen, dat de stad nog
steeds het culturele middelpunt van de wereld was. Ook in 1895 werd er voor
de Wereldtentoonstelling voor het Hotel- en Reiswezen een enorm tentoon-
stellingsgebouw geplaatst. Groter dan het Stedelijk Museum dat in dezelfde
periode werd gebouwd.
De affiches op de komende bladzijden laten de verschillen in de thema’s van de
tentoonstellingen zien. Ze tonen de verschillen in de tijdgeest. Zo worden op
het affiche van de Exposition Universelle Parijs 1878, (lotnr 521)de verschil-
lende gebouwen van de tentoonstelling minutieus afgebeeld. Er is nog geen
Eiffeltoren; deze zal pas elf jaar later worden gebouwd. Het is een affiche, dat
de nadruk vestigt op de spectaculaire architectuur en vormgeving. Hoe anders
is het affiche van 1895 in Amsterdam, (lotnr 524). Er is bijna niets van de ten-
toonstelling te zien. In een bijna religieuze setting zien we een simpele ziel, die
het beloofde land lijkt te bereiken. Dat tekent zich vaag af aan de horizon. Het
zijn de contouren van het tentoonstellingsgebouw van deze wereldtentoon-
stelling.
Posters of an exhibited world
A collection of posters will be auctioned, which owes its existence to the exhi-
bition of a changing world. A collection dedicated to the world expositions. A
collection which illustrates that these expositions took place all over the
world, for more than 200 years. A collection which tells us that Paris was the
cultural centre of the world in the nineteenth century.
In 1789 the French Revolution created a new world. Nothing remained the
same. The new time did not count 24 hours in a day, but only 10. The decimal
system was introduced which had a large influence on daily life. Yet, the basis
of this all was the disappearance of ranks and titles. Everyone became
citoyen, a civilian. Liberty, equality and fraternity was the motto, but for the
French economy this system was catastrophic. The aristocracy had fled
abroad or had ended up under the guillotine. The classical representatives
of sophistication had disappeared, much to the annoyance of manufacturers
of porcelain (Sèvres), crystal (Baccarat) and tapestry (Beauvais). There were
no customers left for their products. The French government had to find a
solution.
In 1798 a first exposition was held on the Champ-de-Mars in Paris, to inform
the citoyens about the sophistication of the French industry. It was a great
success and worth repeating: these Expositions nationales des produits de
l’industrie française were held 11 times between 1798 and 1849.
In 1851 the United Kingdom had taken the
initiative to organise a world exhibition with
an international character; The Great
Exhibition of the Works of Industry of All
Nations in the Crystal Palace in Hyde Park,
London. In 1862 there was a second one,
which was also the last international exhibi-
tion.
As of 1855 the expositions in Paris got an
international character. The first Exposition
Universelle of 1855 on the Champs-Élysées was succeeded by expositions in
1867, 1878, 1889, 1900, 1925 and 1937. In 1989 an attempt was made to
organise another one in Paris celebrating the 200th anniversary of the French
Revolution, but there was literally no room for such an event within the city.
The initiative started in 1798 with an exhibition that lasted three days with
110 exhibitors. In 1937 the exhibition was open for 180 days, there were thou-
sands of exhibitors and 31 million visitors. The French exhibitions served as a
model for the rest of the world. They were very complex because they took
place in the heart of the city. The city and the exhibition had to keep func-
tioning simultaneously. To date Paris has a lot of buildings, which originate
from the exhibitions: the Eiffeltower (1889), the Grand Palais and Petit Palais
(1900) and the Trocadero (1937).
Our southern neighbours, the Belgians, organised a large number of world
exhibitions to promote their heavy industry. Especially in Antwerp, Ghent,
Brussels and Liège in which the year 1830, the independence from the
Netherlands, played an important role.
The Netherlands did not have heavy industry which could serve as a motive
for organising such exhibitions. The Netherlands, however, did have interna-
tional tourism and, like Belgium, it had overseas territories. Contrary to the
more than ten world expositions that the Belgians organised, there were only
two held in the Netherlands. In 1883 the Internationale Koloniale en
Uitvoerhandel (The International Colonial and Export trade Exhibition) and in
1895 de Wereldtentoonstelling voor het Hotel- en Reiswezen (The World exhi-
bition for the Hotel and Travel trade). Both at the Museumplein in
Amsterdam. A French organiser Edouard Agostini took the initiative to orga-
nise the world exhibition of 1883 and a French architect Paul Fouquiau
designed the temporary exhibition building, with a facade wider than that of
the Rijksmuseum. By having a separate pavillion at this exhibition, Paris
made it clear that the city was still the cultural centre of the world. Also in
1895 a huge exhibition building was constructed for the World exhibition for
the Hotel- and Tourist trade. Bigger than the Stedelijk Museum which was
being built in that same period.
The posters on the following pages show the differences in the themes of the
exhibitions. They show the differences in the periods. On the poster for the
Exposition Universelle Paris 1878, (lot nr 521), for example, the various buil-
dings are minutely presented. There is no Eiffeltower; which would not be
built until eleven years later. It is a poster, which focuses on the spectacular
architecture and design. How different then is the poster from 1895 in
Amsterdam (lotnr 524). Hardly anything from the exhibition is shown. In an
almost religious setting we do get to see a poor soul, who seems to be reach-
ing the promised land, which is vaguely visible on the horizon. They are the
contours of the exhibition building of this world exhibition.
© Michiel den Ruijter, 2016
The construction of the Eiffel Tower from October 14, 1888 till March 31, 1889
